Sztuka Starożytnej
Mezopotamii
Co należy umieć rozpoznać:
- ziggurat z Ur (rekonstrukcja)
- sztandar z Ur
- figurka złotego kozła z Ur
- posążek Gudei z Lagasz
- stela kodeksu Hammurabiego
- płaskorzeźba Zraniona Lwica – pałac Assurbanipala w Niniwie
- wiszące ogrody Semiramidy
- Brama Isztar w Babilonie
Sztuka sumeryjska i akadyjska
-
od ok 4000r. p.n.e. do ok 2400r. p.n.e. (opanowanie Mezopotamii przez lud
Akadów)
- w miastach-państwach: Ur, Uruk, Eridu,
Lagasz, Girsu, Nippur.
Architektura:
- miasta otoczone murami obronnymi
- domy z izbami skupionymi wokół dziedzińca
- w centrum miasta ośrodek kultowy – świątynia
(z której następnie rozwinął się zigurat)
- pałac władcy
materiały:
- suszona cegła
- w budowlach reprezentacyjnych okładano mur
paloną cegłą
- spoiwem był muł oraz smoła bitumiczna.
Rzeźba:
tematyka przedstawień: sceny mitologiczne,
historyczne i kultowe.
- przedstawienia figur w pozie modlitewnej, o
uproszczonych geometrycznie kształtach, z charakterystycznie skrzyżowanymi na
piersi rękami i dużą głową z podkreślonymi oczami, nosem i ustami.
-
figurki wotywne z terakoty lub alabastru
-
kamienne rzeźby przedstawiające zgeometryzowane postacie ludzkie
-
kamienne wazy reliefowe (np. waza z Uruk)
- wazy
z metalu (np. srebrna waza Entemeny)
- stele pamiątkowe (np. stela Eanatuma) i
reliefy o kompozycji pasowej, izokefalicznej, z wyeksponowaną postacią władcy
(twarz i nogi z profilu, tors en face)
Dzieła:
1. Zigurat z Ur (zwany przez
Sumerów Etemennigur)
-
wybudowany około 2100r. p.n.e. przez Urnammu i Szulgiego w mieście Ur
-
budowa schodkowana trójstopniowo, zwężającą się ku górze
-
była to wieża sakralna poświęcona bogu księżyca
-
pierwotna budowla wzniesiona na fundamencie o wymiarach 65×43 m., była wysoka
na ok. 21 m, dziś sięga ok. 13 m.
-
rdzeń składał się z cegły suszonej i był obłożony wypalaną cegłą
-
przypuszcza się, że na najwyższym tarasie stała niewielka kaplica, do której
prowadziły schody
-
tarasy połączone były pochylniami
-
pochylone ściany zdobione były niszami i ryzalitami
-
gruntownej konserwacji został poddany przez sir Leonarda Wooley’a na początku
XX w.
2. Sztandar z Ur
-
sztandar jest przedmiotem w kształcie grubego klina z drewna o wymiarach
44x20cm odnaleziony w grobach „królewskich”
-
datowany na ok. 2600 p.n.e.
-
technika inkrustacji
-
jego szersze boki są zdobione mozaiką z lapis-lazuli, kornaliny i macicy
perłowej ułożoną na podłożu bitumicznym
-
kompozycja podzielona na 3 pasy ukazujące dwa ważne wydarzenia: zwycięską wojnę
i ucztę wydaną z okazji przywrócenia pokoju
-
niestety zachowane w bardzo złym stanie
3. Posążek Gudei, władcy
Lagasz
-
wykonany z diorytu
-
zwartą kompozycją
-
o przysadzistych proporcjach
-
starano się oddać indywidualne rysy twarzy
- posąg siedzącego Gudei przechowywany jest w Luwrze
Sztuka babilońska
stela –
rodzaj pomnika nagrobnego, wykonywany z marmuru lub miękkiego kamienia; głównym
motywem przedstawień był zmarły, najczęściej w scenie pożegnania lub uczty.
4. Stela Hammurabiego
(1760r. p.n.e.)
-
reprezentuje relief starobabiloński
-
wysoki poziom artystyczny
-
nowatorstwo formy – portretowe ujęcie twarzy króla oraz próba trójwymiarowego
modelunku postaci
-
znaleziona w Suzie (wys .2,25 m) jako pochodzące z Babilonii trofeum wojenne
Hammurabi
z ręką podniesioną w geście modlitewnym stoi przed siedzącym na tronie
Szamaszem, bogiem słońca i sprawiedliwości, który wręcza królowi symbole
władzy. Król mimo posiadanej potęgi, nie kazał nigdy przedstawić się jako równy
bogom. Przeciwnie, scena ukazuje pełną uszanowania postawę, sugerując, że bóg
jest rzeczywistym prawodawcą. Za bogiem wykwitają promienie, widoczne nad jego
ramionami. Szamasz jest odziany w szatę typową dla bóstw w okresie sumeryjskim.
W jednej ręce trzyma berło i pierścień, głowę wieńczy tiara z czterema rogami.
Hammurabi ubrany jest jak Gudea, w płaszcz zarzucony na lewe ramię, prawe ramię
pozostaje obnażone. Wielka broda i profil, w którym zamiast prostego nosa,
będącego przedłużeniem linii czoła, pojawia się krzywizna, podkreślająca
odmienność etniczną. Każdy szczegół reliefu opracowany został z niezwykłą
pieczołowitością.
Temat
sacra conversazione – siedzący bóg
pogrążony w rozmowie z monarchą – pojawia się wielokrotnie w reliefowych
scenach, których bohaterami są późniejsi władcy babilońscy. Poniżej słup z
diorytu pokryty jest pismem klinowym z tekstem kodeksu ogłoszonego w 32 roku
panowania.
5. Brama Isztar
-
wzniesiona za panowania Nabuchodonozora II
-
poświęcona była bogini Isztar
-
otwierała tzw. drogę procesyjną, która ciągnęła się aż do świątyni Marduka –
Esagila.
-
był to tzw. obiekt bramny (obiekt
tworzyły w zasadzie dwie bramy połączone przejściem), składający się z czterech
wież na planie kwadratu, zwieńczonych krenelażem, który zresztą był również na
murach łączących wieże
-
funkcje obronne
-
Brama Isztar oblicowana była glazurowaną cegłą w kolorze niebieskim
-
wyobrażenia 575 zwierząt, które symbolizowały poszczególne bóstwa: smoki –
Marduka, byki – Adada i lwy – Isztar
-
podobną konstrukcję miała brama Nergala w Niniwie
-
charakterystyczną cechą Bramy Isztar jest ogromna paleta barw, jakie były
zastosowane w jej dekoracji
-
obecnie zrekonstruowana Brama Isztar znajduje się w Berlinie w Muzeum Pergamońskim
- w Iraku natomiast wykonano jej replikę,
będącą tam dużą atrakcją turystyczną Babilonu
Sztuka asyryjska
5. płaskorzeźba Zraniona
Lwica – pałac Assurbanipala w Niniwie
-
relief wypukły
-
precyzja szczegółu, pomimo generalizacji przejrzysta
-
najczęściej pasowa kompozycja
-
studium anatomii, zwłaszcza zwierząt
-
wyobrażonych z mistrzowską ekspresją i trafną obserwacją ruchu
Sztuka Perska
-
sztuka dworska, nacechowana uroczystą powagą i monumentalizmem, świadcząca o
potędze władców
W architekturze:
- wyróżniały się wspaniałe
założenia pałacowe (Suza, Persepolis, Pasargady) z wielkimi salami audiencyjnymi
(apadanami), wspartymi na kolumnach z kapitelami w kształcie dwóch protomów
byka, reprezentacyjnymi schodami zdobionymi reliefami, bramami dekorowanymi
postaciami uskrzydlonych byków o ludzkich głowach
-
ściany zdobiono glazurowaną cegłą lub kamiennymi reliefami (ortostaty)
Inne
Bibliografia:
-
D. Stępień, W. Sygut
- Sztuka w zasięgu ręki ; wyd. MAC edukacja
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych;
Wydawnictwo Naukowe PWN
 |
ziggurat
z Ur (rekonstrukcja)
|
 |
| sztandar z Ur |
 |
| figurka złotego kozła z Ur |
 |
| posążek Gudei z Lagasz |
 |
| stela kodeksu Hammurabiego |
 |
| płaskorzeźba Zraniona Lwica – pałac Assurbanipala w Niniwie |
 |
| wiszące ogrody Semiramidy |
 |
| Brama Isztar w Babilonie |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz